To teraz w szkołach kształcą się nie tylko konsumenci, ale także przyszli pracownicy
i właściciele firm. To oni będą tworzyć świat i zdecydują czy stanie się on społecznie odpowiedzialny czyli przyjazny dla człowieka czy też historia potoczy się zupełnie inaczej.
Społeczna odpowiedzialność biznesu (SOB) oznacza, że przedsiębiorstwa uwzględniają w swojej działalności, dobrowolnie i oficjalnie, kwestie społeczne, ekologiczne i etyczne. Nie chodzi tutaj o zadania, które narzuca prawo, ale o zobowiązania ponadpodstawowe. Przedsiębiorstwa biorą tym samym szeroką odpowiedzialność za ich wpływ na społeczeństwo. Firmy chcące realizować przedsięwzięcia z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu powinny włączyć te działania w ramy strategii rozwoju firmy, także w aspekcie kontaktów z interesariuszami (m.in. z pracownikami, z klientami, akcjonariuszami, dostawcami, społecznością lokalną).
Koncepcja społecznej odpowiedzialności została znormalizowana i opublikowana, przez Międzynarodową Organizację Standaryzacyjną, jako norma ISO 26000 [1]. Zdefiniowano tam siedem obszarów społecznej odpowiedzialności, których uwzględnienie przez firmę odzwierciedlają strategiczne podejście firmy do społecznej odpowiedzialności biznesu. Są to: relacje z pracownikami, prawa człowieka, zaangażowanie społeczne i inwestycje społeczne, uczciwe praktyki rynkowe, kwestie konsumenckie (także edukacja konsumencka), środowisko, ład organizacyjny. Śledząc wytyczne, dotyczące SOB warto sięgnąć także do źródeł i przeczytać także dwa podstawowe dokumenty przygotowane przez Komisja Europejską: Green Paper on Corporate Social Responsibility [2] oraz White Paper: Communication on CSR [3].
Takie strategiczne podejście do kwestii społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oznacza, że dla biznesu priorytetem jest równowaga między efektywnością działania i dochodowością a interesem społecznym. W ten sposób sfera biznesu włącza się w realizację polityki zrównoważonego rozwoju. Poza koncepcją zrównoważonego rozwoju, inne koncepcje, z których wynika i z którymi łączy się społecznie odpowiedzialny model biznesu to: rozwój społeczeństwa obywatelskiego, samoregulacja biznesu w aspekcie zwiększania przejrzystość działalności gospodarczej, a także proces globalizacji.
Podejmowane przez przedsiębiorstwa inicjatywy nie mogą być ani okazjonalne, ani nastawione na bezpośrednią promocję firmy. Dlaczego? Okazjonalność działań i utożsamianie ich jedynie promocją firmy nie służy skutecznej i transparentnej komunikacji organizacji z otoczeniem wewnętrznym i zewnętrznym, a przecież to na otwartej komunikacji zależy firmom społecznie odpowiedzialnym. Wymierne efekty społeczne, etyczne czy ekologiczne a także wzrost otwartość komunikacyjnej nie są jedynymi korzyściami z zastosowania modelu społecznej odpowiedzialności biznesu, są to także: korzyści wizerunkowe dla firmy wśród pracowników, klientów czy społeczności lokalnej, zwiększenie lojalności klientów, wzrost wartości rynkowej firmy (zob. więcej – Respect Index [4]), większe zainteresowanie inwestorów oraz wzrost konkurencyjności firm. W sumie w badaniach, jakie były prowadzone na temat zysków biznesu ze stosowania społecznej odpowiedzialności zidentyfikowano ponad 60 takich korzyści (zob. więcej – Jak zyskać na odpowiedzialności) [5].
Społeczna odpowiedzialność biznesu, z angielska Corporate Social Responsibility (CSR) stała się modna i nie kojarzy się już tylko z zagranicznymi korporacjami. Jednak mimo, że z roku na rok liczba przedsiębiorstw zainteresowanych CSR rośnie, to jak wynika z badań, ponad połowa menadżerów z małych i średnich firm w Polsce nie zna definicji społecznej odpowiedzialności biznesu (zob. więcej – badania dot. SOB [6]). Wnioski nasuwają się same – jest jeszcze bardzo wiele do zrobienia w zakresie edukacji w ramach społecznej odpowiedzialności biznesu.
Tematyka SOB jest niezwykle szeroka, dotyka wszystkich obszarów, w jakich działają współczesne firmy. Dlatego zajęcia na temat różnych aspektów i praktycznych przejawów społecznej odpowiedzialności biznesu można wprowadzać w ramy właściwie wszystkich przedmiotów, na każdym poziomie nauczania.
A skąd czerpać inspiracje, pomysły, materiały? Polecam interesującą publikację: Społeczna odpowiedzialność – aspekty teoretyczne i praktyczne [7], pod redakcją naukową ks. G. Poloka wydaną przez Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomicznego w Katowicach w roku 2011. Na pewno warto także skorzystać z materiałów, które zawiera ta strona, a poza tym w internecie można zaglądnąć w tym celu pod wiele adresów. Szczególnie warto odwiedzić, bogate w wiedzę, strony: CSR Info [8] oraz Forum Odpowiedzialnego Biznesu [9] . Godne polecenia są także interesujące publikacje na stronie http://odpowiedzialnybiznes.pl/pl/baza-wiedzy/publikacje/pliki-do-pobrania.html [10] a szczególnie pozycja, która przyda się wszystkim nauczycielom, czyli: Jak uczyć o społecznej odpowiedzialności i zrównoważonym rozwoju. Przewodnik dla nauczycieli [11]. Warto odwiedzić także stronę Raporty Społeczne [12], która dotyczy konkursu na najlepiej sporządzone raporty społeczne. Także niektóre ministerstwa oferują wiedzą na temat SOB – tak jak Ministerstwo Gospodarki na podstronie Zespołu ds. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu [13] czy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej [14].
Strony wielu przedsiębiorstw, dostarczają za to przykładów wprost z praktyki życia gospodarczego, które kryją się najczęściej pod zakładkami nazwanymi: zrównoważony rozwój, tak właśnie jest na stronie firmy Unilever [15] czy stronie Ikei [16].
Wiele interesujących studiów przypadków z zakresu CSR udostępnia także portal branżowy PRoto.pl [17], dając możliwość przeprowadzenia dziesiątek niezwykle interesujących zajęć, czego życzę i Państwu i sobie.
dr Maria Buszman-Witańska
Adiunkt w Samodzielnym Zakładzie Dziennikarstwa Ekonomicznego i Nowych Mediów oraz kierownik studiów podyplomowych Public relations – nowoczesna komunikacja w praktyce na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach (www.podyplomowepr.pl [18]). Członkini zespołu ds. edukacji Rady ds. Społecznej Odpowiedzialności Biznesu przy Marszałku Województwa Śląskiego, członkini zarządu Polskiego Stowarzyszenia Public Relations Oddział Śląsk. Zajmuje się szkoleniami, doradztwem i pracą naukową w zakresie promocji i komunikacji, przede wszystkim projektów i instytucji edukacyjnych oraz publicznych. Publikuje pozanaukowe artykułu m.in. w miesięczniku "Dyrektor Szkoły".